UYKU HASTALIKLARININ BELİRTİLERİ NELERDİR ?
Prof. Dr. Derya KARADENİZ
Uyku hastalıklarının belirtileri gece uyku sırasında ortaya çıkabileceği gibi uykunun bölünmesi ya da farklı uyku evrelerinin farklı hastalıklarda azalması sonucu gündüze de yansır. Farklı hastalıklara ait belirtiler farklı şekilde ortaya çıkabilir. Burada, sadece her türlü uyku hastalığında görülebilecek genel belirtiler anlatılmıştır. Bu belirtilerin sadece bir tanesinin bulunması dahi, bir uyku hastalığını işaret eder.
Uykuya dalmakta zorluk, nedensiz bir şekilde sık uyanma, sabah çok erken saatte uyanıp bir daha uyuyamama, kötü kalitede uyku uykusuzluk hastalıklarının belirtisi olabileceği gibi uykuda solunum bozuklarında da görülür. Uykuya dalmakta zorluk 30 dakikadan daha uzun süreli uykuya dalma süresi olarak kabul edilir.
Gece en az 1 kez tuvalet ihtiyacı ile uyanma hayati önem arz eden bir uyku hastalığının habercisi olabilir. Sağlıklı bir birey, gece idrar torbası dolsa bile uyanmaz; sabah uyanır uyanmaz tuvalete gider. Uykuda normal şartlarda idrar torbası kapisetesini aşacak düzeyde dolu değil ise, idrar yapma baskılanır. Birçok kişi gece tuvalete çıkmayı, çok sıvı alma, prostat hastalığı, şeker hastalığı veya kullandığı ilaçlarla ilişkilendirse de, özellikle uykuda solunum bozuklarının ana belirtisi olduğu ve tedavi sonrasında ortadan kalktığı bilinmektedir.
Uykuda terleme, uykuda fiziksel bir eforun harcandığının göstergesidir. Normal olarak uykuda vücut ısımız düşer, bu düşme REM uyku evrelerinde daha belirgindir ve sabaha karşı en düşük seviyeye iner. Terlemenin olması, vücut metabolizmasını arttıran bazı hastalıklar veya egzersiz dışında normal değildir. Uykuda düşmesi gereken vücut ısısının yüksek seyretmesi, terleme belirtisi ile ortaya çıkar. Bu da fiziksel olarak dinlenmenin gerçekleştiği uykuda, aslında efor sarf edildiğini gösterir. Uykuda solunum bozuklukları ve uykuda hareket bozukluklarının en önemli belirtisidir.
Sabah dinlenmemiş, yorgun uyanma, uykuyu bozan bir hastalığa işaret eder.
Gündüz yorgunluk veya hareketsiz kalındığında uyku ihtiyacı, uykunun gerek kalitesinin gerekse süresinin etkilendiğini gösterir.
Zihinsel aktivitelerde giderek bozulma; dikkat, hafıza, konsantrasyon ve öğrenmenin bozulması, bazı uyku evrelerini etkileyen hastalıkların varlığını gösterir.
Normal beslenmeye karşın giderek kilo alma, özellikle derin NREM’i azaltan uyku hastalıklarının belirtisidir.
Yaşın gerektirmediği düzeyde cinsel fonksiyonlarda bozulma, özellikle derin NREM’i azaltan uyku hastalıkların belirtisidir. Sebepsiz mizaç bozuklukları, sinirlilik ve gerginlik, uykunun kalitesinin bozulması sonucu gelişen sürekli yorgunluk sonucu oluşur. Her türlü uyku hastalığının belirtisi olabilir.